Aleksander Fredro
Aleksander Fredro (1793-1876) to najwybitniejszy polski komediopisarz, ten, który „uratował Polskę od ogólnej melancholii”.
Dzieła Fredry zajmują ważne miejsce w repertuarze Teatru Polskiego.
Pełna obsada
Jacek Dehnel
Najlepsza fredrowska sztuka, jak wiadomo, zaginęła, została rozproszona, urywki jej znajdują się to tu, to tam, a całość znamy tylko z dość ogólnikowych opisów. Dużo się trzeba nachodzić, a zwłaszcza naczytać, żeby ułożyć sobie w głowie jakieś pojęcie o tym utraconym oryginale. Ale cóż jest to za galeria rozmaitych pysznych typów fredrowskich!
Miłość
Zatem już kochać nie wolno nam będzie?
Śluby panieńskie czyli Magnetyzm serca
O dzieciństwie i młodości Fredry w armii napoleońskiej opowiada autobiograficzne „Trzy po trzy”, spisane w latach 40. i 50. XIX wieku.
Po klęsce Napoleona Fredro nie wybrał kariery wojskowej, nie chcąc służyć pod dowództwem rosyjskim. Po powrocie do kraju wystąpił o zwolnienie ze służby motywowane „słabością zdrowia”.
Początkowo Fredro wiódł żywot dzierżawcy i niezbyt majętnego ziemianina, gospodarzył w rodzinnym majątku w Bieńkowej Wiszni, bywał we Lwowie. Jego pierwsza wystawiona tam komedia - „Intryga naprędce…” (1815) nie została zauważona.
Dopiero warszawska premiera „Pana Geldhaba” (1818) przyniosła Fredrze uznanie. „Pan Geldhab” traktujący o „spanoszonym przybyszu” to też pierwsza opublikowana komedia Fredry. Motywem wielu jego dzieł staje się miłość, która - inaczej niż w dramacie romantycznym - wychodzi zwycięsko z walki z przeciwnościami.
Aleksander Fredro "Dożywocie", reż. Filip Bajon, premiera 29.01.2016, zwiastun spektaklu
W szczytowym okresie twórczości Fredry w latach 1832 - 1835 powstały między innymi tak znane komedie jak „Dożywocie”, „Pan Jowialski” i „Śluby panieńskie”.
CZYTAMY W POLSKIM ONLINE: Aleksander Fredro "Śluby panieńskie", reż. Andrzej Seweryn, premiera 21.04.2020
Bóg
Zgoda! Zgoda! A Bóg wtedy rękę poda.
Zemsta
Najpopularniejszą komedią Fredry od lat pozostaje „Zemsta” (1833, prapremiera 1834).
Rozum
Oskarżać świat cały - szaleństwo, oskarżać siebie - niesłuszność.
Trzy po trzy
Około 1840 roku Fredro milknie jako dramatopisarz, dotknięty prasowymi atakami publicystów - romantyków zarzucających jego dziełom głoszenie kosmopolityzmu, rozmijanie się ze współczesnością i brak oryginalności. Łagodniejsze zarzuty to uleganie wzorcom literatury salonowej, tzw. francuszczyzny oraz niedopracowanie komedii powstałych w latach 30. XIX w.
Fredro angażował się w działalność polityczną i społeczną. Niektóre z idei jego utworów literackich do dziś przyświecają dyskusjom o życiu publicznym.
FORUM DYSKUSYJNE: Zgoda! Zgoda! A Bóg wtedy rękę poda - towarzyszące premierze "Zemsty" Aleksandra Fredry w reż. Krzysztofa Jasińskiego, 09.03.2013
Lata 1850-1855 spędził z rodziną głównie w Paryżu i Brukseli, chcąc być bliżej syna - Jana Aleksandra (Olesia), który musiał pozostać na emigracji z powodu udziału w powstaniu węgierskim (1849). Sam Fredro był podejrzany o zdradę stanu w czasie Wiosny Ludów, ale po wstawiennictwie namiestnika Galicji Agenora Gołuchowskiego postępowanie zostało umorzone.
W 1850 roku w Paryżu po raz pierwszy spotkał się z Adamem Mickiewiczem.
Sława
Życie obiecuje, śmierć daje.
Zapiski starucha
Pytała mi się jedna dama: „Czy pan jesteś polskim Lamartinem? - Nie, pani, nie jestem nim. W naszej rodzinie mamy tylko Moliera, a jest nim mój brat Aleksander”. Dobrze się znalazłem.
Alphonse de Lamartine (1790 - 1869) - wybitny francuski poeta romantyczny, pisarz i polityk.
Po kilkunastu latach przerwy Fredro powrócił do pisania, jednak nie publikował i nie pozwalał za swego życia wystawiać nowych utworów.
Komedie do szuflady
Aleksander Fredro "Eurocity. Z Przemyśla do Przeszowy", reż. Andrzej Łapicki, premiera 30.11.2005, zwiastun spektaklu
Śmierć
Piorun po piorunie! Śmierć niespodziewana, a co gorzej - niegodziwy testament!
Ostatnia wola
„Ostatnia wola” to także ostatnia datowana (na rok 1867) komedia Fredry.
Czas
O, Czasie! Ty okrutne Bożyszcze…
Trzy po trzy
Faktem jest, nie ulegającym dla mnie wątpliwości, że Fredro jest jednym z największych komediopisarzy świata, jednym z niewielu urodzonych geniuszów komedii; i z drugiej strony faktem jest, że jest on nim tylko dla nas, że wkład jego w dorobek wszechświatowy jest żaden. W niczym go to nie obniża. Dzieli w tym los największych naszych twórców.
Józef Buchbinder. Ryc. zamieszczona w Prospekcie "Dzieł Kompletnych" Fredry, wyd. Gebethnera i Wolffa, Domena Publiczna, POLONA
Realizacje dramatów Aleksandra Fredry w Teatrze Polskim w Warszawie
„Damy i huzary”
25.05.1913
„Gwałtu, co się dzieje!”
17.03.1915
„Dwie blizny”
17.09.1915
„Dożywocie”
30.04.1918
Inne materiały dotyczące Aleksandra Fredry
Czy „Zemsta” śmieszy? Komizm i jego odmiany.
Podczas lekcji osoby uczące się poznają znaczenie słowa komizm i dowiadują się jakie są rodzaje komizmu. Autorka scenariusza Aneta Korycińska (Baba od polskiego)
Teksty opracował Jan Zamojski
W opracowaniu wykorzystano następujące źródła:
Aleksander Fredro, Pisma wszystkie, wydanie krytyczne, t. X, 1958, opr. Stanisław Pigoń; t. XIV, 1976, wybór i opr. Krystyna Czajkowska i Stanisław Pigoń; t. XV, 1980, opr. tekstów Stanisław Pigoń i Krystyna Czajkowska
Aleksander Fredro, Trzy po trzy, 1987
Leszek Kołakowski, Kompletna i krótka metafizyka. Innej nie będzie. Innej nie będzie www.tygodnikpowszechny.pl
Anna Kuligowska - Korzeniewska, „Jedyny polski dramatopisarz, który zajmował się życiem…” [wstęp do:] Aleksander Fredro, Komedie, 2014
Barbara Lasocka, Aleksander Fredro. Drogi życia, 2001
Arnold Szyfman, Labirynt teatru, 1964
Kazimierz Wyka, Aleksander Fredro, 1986
Tadeusz Żeleński- Boy, Obrachunki fredrowskie, wolnelektury.pl
Archiwalia Teatru Polskiego w Warszawie i in.
