W labiryncie teatru

Zerknij do programu

1. Przeczytaj uważnie scenę piątą. Na czym polegała niespodzianka (albo prowokacja), jaką przygotował dla gości Witold Gombrowicz?

2. Zerknij na fotografię portretującą Gombrowicza i Miłosza w Vence. Czy aktorzy ich odtwarzający są do nich podobni?

3. Przeczytaj wiersze Zbigniewa Herberta zamieszczone w scenariuszu. O czym mówią? Jaką rolę tu odgrywają?

Tradycja teatralna

Z całej trójki bohaterów dramatu Macieja Wojtyszki to Czesław Miłosz ma najmniejsze związki z teatrem, nie pisał dramatów, zdaje się też, że nie lubił do niego chodzić, nie rozumiał też nowoczesnych konwencji teatralnych (słynna stała się jego ostentacyjnie niechętna reakcja sformułowana słowem „hańba” na Dziady-12 improwizacji wg Adama Mickiewicza w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego w Starym Teatrze w Krakowie), właściwie jedyny trwały związek Czesława Miłosza z teatrem to autorstwo przekładu komedii Williama Szekspira Jak wam się podoba (skądinąd do dzisiaj wykorzystywane).

Z formą dramatyczną, zwłaszcza słuchowiskiem, eksperymentował za to Zbigniew Herbert, spośród których bodaj najbardziej znanym jest Jaskinia filozofów, słuchowisko z lat pięćdziesiątych o procesie i skazaniu Sokratesa (nie sposób dzisiaj je czytać inaczej niż przez pryzmat procesów stalinowskich), jest to też najczęściej wystawiany w teatrze z jego tekstów. Ale i pozostałe, takie jak Rekonstrukcja poety, Drugi pokój, Lalek, Maja czy Listy naszych czytelników, znajdowały uznanie wśród reżyserów. Także poezja Herberta trafiała często na deski sceniczne, jednym z najbardziej zasłużonych jej propagatorów był Zbigniew Zapasiewicz.

Witold Gombrowicz bez wątpienia stał się jednym z najważniejszych polskich autorów grywanych w teatrach na całym świecie. Jego trzy skończone dramaty, czyli Iwona, księżniczka Burgunda, Ślub i Operetka, zostały przetłumaczone na kilkanaście języków obcych i wystawione przez największych reżyserów światowego teatru (warto może wspomnieć także o niedokończonej Historii, której również zdarza się trafić na deski sceniczne), przedmiotem niezliczonych adaptacji scenicznych stały się także jego powieści i opowiadania. Do najważniejszych polskich interpretatorów twórczości Witolda Gombrowicza należą m. in. Jerzy Jarocki, Mikołaj Grabowski, Jerzy Grzegorzewski, Kazimierz Dejmek, Krystian Lupa, Tadeusz Bradecki, Grzegorz Jarzyna, Anna Augustynowicz. Jego twórczość wpłynęła także istotnie na teatr Tadeusza Kantora.

Autor opracowania: Michał Mizera