W labiryncie teatru

Przygody Koziołka Matołka Kornela Makuszyńskiego (tekst) i Mariana Walentynowicza (ilustracje) to bodaj najsłynniejszy – obok Tytusa, Romka i A’Tomka Henryka Jerzego Chmielewskiego – polski komiks, jeden z pierwszych w tym gatunku. Od razu stał się ukochaną lekturą kilku pokoleń polskich dzieci (i nie tylko!), a Koziołek Matołek jednym z głównych bohaterów polskiej literatury, a przynajmniej jednym z najbardziej popularnych! Sukces tej serii okazał się niebywały. Kolejne księgi przygód Koziołka Matołka ukazywały się w pierwszej połowie lat 30. XX wieku nakładem warszawskiego wydawnictwa Gebethner i Wolff. Każdemu czterowierszowi napisanemu przez Kornela Makuszyńskiego towarzyszyła ilustracja Mariana Walentynowicza. Do dziś, mimo zmienności gustów i mód, mimo zmienności rankingów bohaterów dziecięcej wyobraźni, Koziołek Matołek pozostał jedną z najbardziej rozpoznawalnych bajkowych postaci.

Kornel Makuszyński (1884-1953) był polskim pisarzem, poetą i publicystą, w dwudziestoleciu międzywojennym należał do najbardziej poczytnych polskich autorów. Mimo że nie była to jedyna forma jego twórczej i różnorodnej działalności, zasłynął przede wszystkim jako autor utworów dla dzieci i młodzieży, zwłaszcza nieśmiertelnych powieści Awantura o Basię, Szaleństwa panny Ewy czy Szatan z siódmej klasy. Marian Walentynowicz (1896-1967) był przede wszystkim rysownikiem i architektem (ale także pisarzem!), jednym z pierwszych twórców komiksu w Polsce. W czasie II wojny światowej pełnił funkcję korespondenta wojennego przy armii gen. Stanisława Maczka. Obaj stali się twórcami kultowego komiksu opowiadającego o przygodach Koziołka Matołka.

Przedstawienie w Teatrze Polskim wyreżyserował Maksymilian Rogacki.

Reżyser

Maksymilian Rogacki (ur. 1983) – aktor Teatru Polskiego od 2007 roku, w 2006 roku ukończył Akademię Teatralną im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie. W tym samym roku w warszawskim Teatrze Powszechnym debiutował w spektaklu Jan Gabriel Borkman Henryka Ibsena w reż. Zbigniewa Zapasiewicza. Współpracował także z warszawskimi teatrami Kwadrat i Capitol. W ostatnich latach w Teatrze Polskim zagrał główne role w Podróżach Guliwera Jonathana Swifta, Szkoda, że jest nierządnicą Johna Forda, Zabawie Sławomira Mrożka oraz Mężu i żonie Aleksandra Fredry. Wyreżyserował także przedstawienie Trzy wysokie kobiety wg dramatu Edwarda Albee’ego. Pełnił funkcję Przewodniczącego Komisji Zakładowej ZZAP przy Teatrze Polskim w Warszawie w latach 2012–2016, a od 2017 roku jest Przewodniczącym Zarządu Głównego Związku Zawodowego Aktorów Polskich. W 2024 roku został finalistą Nagrody im. Cypriana Kamila Norwida przyznawanej przez Samorząd Województwa Mazowieckiego.

Opinia reżysera
 

Koziołek nie był ulubionym bohaterem lektur mojego dzieciństwa. Oczywiście pamiętałem rysunki Walentynowicza i rymowany tekst Makuszyńskiego, ale tak naprawdę bliżej poznaliśmy się z Koziołkiem dopiero, kiedy czytałem te komiksy z moją córką. I tak, przy kolejnych lekturach, odkrywałem to, czego jako dziecko nie dostrzegałem, a zacząłem rozumieć jako dorosły. Dzieci kusi komiksowa forma, mnogość przygód, tempo wydarzeń, barwnie przedstawiony świat, wreszcie - poczucie humoru, z jakim to jest napisane. Dorośli natomiast, jak się okazuje, mogą odnaleźć w tej historii mądrą, uniwersalną opowieść o dojrzewaniu do dorosłości.

O czym myśleć? Na co zwrócić uwagę?

klasy 1 - 3

1. W czym Koziołek Matołek przypomina prawdziwą kozę, w czym nie?
2. Jakie przedmioty znajdują się na scenie?
3. Na jakich instrumentach grają aktorzy?
4. Jak wyglądał smok w przedstawieniu?
5. Jak inaczej jeszcze można pokazać w teatrze smoka?
6. Jakie kolory dominują w przedstawieniu?
7. Czy Koziołek Matołek jest mądrym koziołkiem? 
8. Dlaczego nasz Koziołek ma takie dziwne nazwisko?
9. Czy przygody, jakie przeżywa Koziołek mogłyby się przytrafić człowiekowi w prawdziwym życiu?
10. Czy Koziołkowi udało się spełnić swój główny cel i dojść do Pacanowa? Co robią w Pacanowie?

klasy 4 - 6

1. Jakie cechy posiada tytułowy bohater?
2. Jakie elementy kostiumowe budują postać Koziołka?
3. Jak zmienia się przestrzeń akcji kolejnych przygód Koziołka? Za pomocą jakich pomysłów?
4. Jakie przygody przeżywa Koziołek Matołek w drodze do Pacanowa?
5. Jak myślisz, co było ważniejsze dla Koziołka: kolejne porażki i sukcesy czy samo wędrowanie przez świat?
6. Czy podróże Koziołka mogły się zdarzyć naprawdę?
7. Kogo spotyka na swej drodze Koziołek? Czy wszystkie napotkane osoby są mu życzliwe i przyjazne?
8. Czy Koziołek Matołek jest podobny do człowieka? Jeśli tak, w czym?
9. Jakie „efekty specjalne” zostały wymyślone na potrzeby tego przedstawienia?
10. Jakie elementy budują scenografię* tego spektaklu? Na ile sposobów i do jakich celów można wykorzystać na przykład jedną drewnianą skrzynię?

ciekawostka

Koziołek Matołek jest od początku obecny w polskiej kulturze i życiu codziennym. Przedstawienia o słynnym Koziołku były wystawiane w licznych teatrach. Jego fanką była babka Rozalia z serialu Świat według Kiepskich. W 1971 roku wszystkie części przygód z Koziołkiem Matołkiem, w wersji muzycznej, wydano na dwóch płytach gramofonowych. Z kolei Dziwne przygody Koziołka Matołka to serial animowany, który wyprodukowano w Studiu Miniatur Filmowych w Warszawie w latach 1969-1971. Stworzono 26 około 10-minutowych odcinków. Cieszył się dużą popularnością w PRL-u i był emitowany w TVP. Planowany w 2008 roku pełnometrażowy film o przygodach Koziołka Matołka, dotąd nie powstał. Dużą popularnością, zwłaszcza wśród dzieci, cieszył się projekt „Koziołek Matołek” autorstwa Pawła Althamera, łączący sztukę współczesną z ikoną polskiej kultury dziecięcej. Artysta, znany z eksperymentów i społecznych działań, używa wizerunku Koziołka w rzeźbach i performansach, w tym podczas akcji na terenie Stoczni Gdańskiej, podkreślając znaczenie wspólnoty i podróży w poszukiwaniu siebie